آشنایی با نحوه عملکرد دوربین عکّاسی دیجیتال - روزنه دیافراگم Aperture (بخش سوم)

موقعیت:

دنیای عکاسی با استودیو گلامور

مقالات آموزشی

اصول و قوانین پایه عکاسی

روزنه دیافراگم (Aperture)

دیافراگم در بدنه لنز قرار گرفته است و جهت کنترل میزان نور ورودی از داخل لنز در آن تعبیه شده است. دیافراگم از تیغه‌های نازک فلزی ساخته شده است و با حرکت تیغه‌ها، اندازه روزنه‌ای که در داخل آن قرار دارد کوچک و بزرگ می‌شود. اندازه این روزنه (که به گشودگی دیافراگم شهرت دارد) نشان دهنده قطر سوراخی است که در نتیجه باز یا بسته شدن تیغه‌های دیافراگم ایجاد گردیده و اجازه می‌دهد نور به داخل محفظه دوربین وارد شود بطوری که هر چه روزنه (گشودگی) دیافراگم بزرگ‌تری انتخاب کنیم، نور بیشتری وارد دوربین می‌شود.

اندازه‌های مختلف روزنه دیافراگم (عدد f)

اعداد روزنه دیافراگم (که به آن عدد f می‌گویند) در لنزهای با فاصله کانونی مختلف به یک میزان نور را عبور می‌دهند. این اعداد بر اساس فاصله کانونی لنز و اندازه قطر روزنه دیافرگم (سطحی از لنز که مورد استفاده قرار می‌گیرد) محاسبه می‌شوند. اعداد دیافراگم (f) طوری است که هر چه عدد دیافراگم بزرگ‌تر شود اندازه قطر سوراخ آن کوچک‌تر می‌شود و بالعکس. یعنی اندازه روزنه دیافراگم با اندازه عدد مشخّص کننده آن نسبت عکس دارند و با افزایش یکی، دیگری کاهش می‌یابد.

نحوه‌ی محاسبه عدد دیافراگم

مثال:

در لنز با فاصله کانونی (100 میلی‌متر) و قطر لنز (25 میلی‌متر)، عدد دیافراگم به‌صورت زیر محاسبه می‌شود.

f = فاصله کانونی لنز برابر با 100 میلی‌متر

D = قطر لنز 25 میلی‌متر

با توجّه به رابطه بالا عدد دیافراگم 4 می‌باشد. که به‌صورت 4/? نشان داده می‌شود.

این محاسبات در گذشته توسّط عکّاس انجام می‌شود و امروزه به‌صورت کاملاً خودکار توسّط پردازنده دوربین صورت می‌گیرد. بر روی لنز یک پردازنه وجود دارد که اطلاعات لنز و خطاهای آن و ... را در اختیار دوربین جهت محاسبات می‌گذارد.

لنز (Lens)

لنز یا عدسی یکی از اجزای اصلی دوربین عکّاسی است و باعث می‌شود تصویری با وضوح مناسب بر روی سنسور تشکیل گردد. لنز دوربین معمولاً از تعدادی عدسی ساده تشکیل شده است که در ترکیب با یکدیگر عمل می‌کنند. استفاده از لنزهای ترکیبی به این منظور است که تا جای ممکن از خطاهای نوری ایجاد شده توسّط عدسی‌ها کاسته شده و کیفیت تصویر افزایش یابد. انواع مختلفی از لنزها در دوربین‌های عکّاسی دیجیتال استفاده می‌شود. عمدتاً لنزها را بر اساس فاصله کانونی[1] آنها طبقه بندی می‌کنند.

پرتوهای نور که از دوردست(فاصله بی‌نهایت) وارد لنز می‌شوند، در نقطه‌ای به نام مرکز اپتیکی[2] به هم می‌رسند و پس از اینکه یکدیگر را قطع نمودند در ادامه مسیر به سطح سنسور برخورد می‌نمایند. در این حالت که لنز دوربین در بینهایت فوکوس شده است، فاصله کانونی تعریف می‌شود و آن عبارت است از فاصله مرکز اپتیکی لنز تا سنسور دوربین. فاصله کانونی لنز با واحد میلی‌متر (mm) مشخّص می‌گردد.

در دوربین‌هایی که اندازه سنسور آنها برابر با فیلم‌های 35 میلی‌متری (معروف به سنسور تمام کادر) است، اگر فاصله کانونی لنز مورد استفاده 50 میلی‌متر باشد، تقریباً زاویه دید دوربین معادل با زاویه دید چشم انسان خواهد بود. به این علّت به لنزهای با فاصله کانونی 50 میلی‌متر، لنز نرمال گفته می‌شود.

هر چه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، زاویه دید آن بیشتر می‌شود و هر چه این فاصله بلندتر باشد، زاویه دید لنز کوچک‌تر خواهد بود. لنزهای با فاصله کانونی 35 میلی‌متر و کمتر را به عنوان لنزهای زاویه باز[3] یا به اختصار واید می‌گویند و لنزهای با فاصله کانونی بیشتر از 70 میلی‌متر را لنزهای زاویه بسته یا تله فوتو[4] گفته می‌شود.

به لنزهایی که دارای یک فاصله کانونی مشخّص هستند لنز‌های با فاصله کانونی ثابت یا تک کانونی[5] می‌گویند. لنزهایی که فاصله کانونی در آنها قابل تغییر می‌باشد به عنوان لنز‌های زوم[6] گفته می‌شوند. لنزهایی که در ساختار آنها از عدسی کمتری استفاده شده (لنزهای تک کانونی) تصویرِ با وضوح بالاتری را ایجاد می‌کنند.

همچنین انواع مختلف لنز وجود دارد که برای کارهای ویژه‌ای طرّاحی و ساخته شده‌اند مثلاً برای عکّاسی معماری، عکّاسی از اجسام خیلی کوچک و ... که می‌توان آنها را در دوربین‌های عکّاسی DSLR بکار‌برد.

چند نمونه از لنزهای تک کانونی (Prime) و زوم (Zoom)

درساختار دوربین‌های عکّاسی دیجیتال علاوه بر مواردی که در بالا بطور مختصر شرح داده شد، اجزاء دیگری نیز وجود دارد که در عملکرد دوربین و طرز استفاده از آن نقش دارند. همچنین سیستم‌های فوکوس خودکار یا همان اتوفوکوس، تنظیم‌های دیجیتالی رنگ و کنتراست تصویر، سیستم‌های پردازشگر الکترونیکی و همچنین سایر عناصر موجود در دوربین مثل منظره‌یاب[7]، صفحه نمایشگر[8]، دکمه‌های تنظیم، کارت حافضه، باتری، فلاش و ... که بطور جداگانه در فصل‌های بعد قدم به قدم توضیح خواهد داده شد.

افرادی که قصد دارند از دوربین‌های عکّاسی دیجیتال استفاده کنند لازم است از ساختار تشکیل دهنده و نحوه کارکرد آنها اطلاع کافی داشته باشند و تفاوت‌های موجود در انواع مختلف دوربین‌ها را بشناسند تا بتوانند در انتخاب دوربین مناسب با نوع عکّاسی مورد نظر خود تصمیمات بهتری اتخاذ نمایند.

آشنایی با نحوه عملکرد دوربین عکّاسی دیجیتال - سنسور Sensor (بخش اوّل)

آشنایی با نحوه عملکرد دوربین عکّاسی دیجیتال - شاتر Sutter (بخش دوم)

آشنایی با نحوه عملکرد دوربین عکّاسی دیجیتال - روزنه دیافراگم Aperture (بخش سوم)

[1]- Focal Length                    [2]- Optical Center                   [3]- Wide angle

[4]- Telephoto                         [5]- Prime                                 [6]- Zoom

[7]- Viewfinder                       [8]- Monitor