راهنمای جامع آشنای و انتخاب دوربین های دو چشمی و تک چشمی شکاری و نجومی

یکی از لوازم مفید و ابزاری که همیشه در سفرهای تفریحی گاها کمبود آن به چشم می خورد و هر شخصی تمایل به داشتن آن را دارد دوربین شکاری است که در بازار انواع مختلف آن با کاربری‌های متفاوت و مشخصات متنوع عرضه می‌شود ولی برای انتخاب بهترین گذینه، داشتن یک سری اطلاعات اولیه در مورد کاربرد و مشخصات فنی هر دوربین مانند بزرگنمایی، قطر لنز الزامی است. برای آشنایی با انواع دوربین شکاری و نجومی با ما همراه باشید.

به طور کلی دوربین دوچشمی (نام‌های دیگر: دوربین شکاری، دوربین ارتشی، دوربین صحرایی) وسیله‌ای دستی است برای بزرگ‌نمایی اجسام دور. عمل بزرگ‌نمایی به‌وسیله عبور تصاویر از دو سری لنز مجاور و یک منشور ایستاده صورت می‌گیرد. دوربین‌های شکاری تصویر را ایستاده نشان می‌دهند برعکس تلسکوپ‌ها که تصاویر را وارونه می‌نمایانند. معمولاً بر روی دوربینهای دوچشمی سه رقم حک شده‌است. رقم نخست که به نشانه x ختم شده‌است، مثلاً ۶x، بیانگر آن است که دوربین تصویر را چند برابر اندازه واقعی درشت تر می‌کند. رقم دوم، مثلاً ۳۰ یا ۳۵، قطر عدسی شیئی را به میلی‌متر نشان می‌دهد. اگر بزرگنمایی عدسی را ثابت فرض کنیم، هرچه قطر عدسی شیئی بیشتر باشد تصویری روشنتر بدست می‌آید. این نوع دوربین در واقع در نور کم کارایی بهتری دارد. دوربینهایی با مشخصات ۳۰×۶ یا ۳۵×۷ برای مقاصد عمومی مناسب هستند. رقم سوم بیانگر آن است که از فاصله ۱۰۰۰ یاردی (۹۱۰متری) یک منطقه با چه پهنایی مشاهده می‌شود.

وجود انواع مختلف و متنوع دوربین های دو چشمی و تک چشمی در بازار همواره باعث می گردد تا در انتخاب بهترین گذینه سر در گم شویم و حتی به وضوح هر چقدر هم نا آشنا باشیم متوجه می گردیم که مغازه دارها تنها هدف فروش جنس خود را دارند و نمی توان به اطلاعاتی که می دهند اعتماد کرد. پس چطور بهترین گذینه را تشخیص دهیم و آن را انتخاب کنیم.

همه‌ی دوربین‌های شکاری شکل تقریبا یکسانی دارند و به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان صرفا با توجه به ظاهر یک دوربین به قدرت و کارایی آن پی برد. مهم‌ترین عوامل در انتخاب یک دوربین شکاری مناسب چیست و ساز کار عمکلرد و شیوه استفاده صحیح از آن چگونه است.

ساختار دوربین‌های دوچشمی مانند دو «تلسکوپ شکستی» است که به هم متصل شده باشند. نور وارد عدسی شیئی می‌شود و پس از تغییر مسیر و کانونی شدن و گذر از دو منشور به عدسی دیگری به نام عدسی چشمی می‌رسد. عدسی چشمی تصویر مستقیم و نهایی را شکل می‌دهد تا شما از پشت چشمی به تماشا آن بنشینید.

ساختار دوربین‌های دوچشمی. البته آرایش دیگری از منشورها نیز در برخی دوربین‌های دوچشمی استفاده می‌شود.

همه‌ی دوربین‌های شکاری شکل تقریبا یکسانی دارند و به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان صرفا با توجه به ظاهر یک دوربین به قدرت و کارایی آن پی برد. مهم‌ترین عوامل در انتخاب یک دوربین شکاری مناسب به این شرح هستند:

اندازه‌ی دوربین شکاری

اندازه‌ی یک دوربین شکاری بر اساس اندازه‌ی لنز اپتیک آن تعریف می‌شود که بسته به کاربری موردنیاز تنوع زیادی دارد ولی معمولا به سه دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود.

سایز بزرگ:

دوربین‌های شکاری سایز بزرگ بهترین انتخاب برای مشاهده‌ی حیات‌وحش و به‌طور خاص از روی قایق هستند که نور بیشتری دریافت می‌کنند و در روشنایی کم عملکرد فوق‌العاده‌ای دارند. به کمک این نوع دوربین شکاری می‌توان تصاویر باثبات‌تر و چشم‌اندازهای وسیع‌تری را مشاهده کرد ولی اندازه‌ی بزرگ و وزن زیاد حمل نقل آن را سخت می‌کند. متداول‌ترین انواع دوربین شکاری سایز بزرگ، مدل‌های ۴۲×۸ و ۵۰×۱۰ هستند.

سایز متوسط:

این نوع دوربین شکاری انتخاب مناسبی برای تماشای حیات‌وحش و مسابقات ورزشی محسوب می‌شود ولی برای حمل در کوله‌پشتی کمی سنگین است. دوربین شکاری سایز متوسط که تعادل خوبی بین اندازه و توانایی دریافت نور دارد، بیشتر در مدل‌های ۳۲×۱۰ و ۳۵× ۷ عرضه می‌شود.

فشرده:

دوربین شکاری فشرده که بهترین گزینه ممکن برای گشت‌وگذار و سفرهای تفریحی کوتاه‌مدت به شمار می‌آید، فوق‌العاده سبک، کوچک و قابل‌حمل است ولی در استفاده مداوم و حرفه‌ای کارایی مناسبی ندارد. این نوع دوربین شکاری در انواع ۲۵×۸ و ۲۵× ۱۰ متداول‌تر است.

قدرت بزرگنمایی

هر دوربین شکاری با دو شماره شناسایی می‌شود که اولین شماره نشان‌دهنده‌ی قدرت بزرگنمایی آن است. به‌عنوان‌مثال دوربین شکاری ۳۵× ۷ از قدرت بزرگنمایی ۷ بهره می‌برد.

یک دوربین با قدرت بزرگنمایی ۷ در مقایسه با چشم غیر مسلح، اشیاء را ۷ برابر نزدیک‌تر به بیننده نشان می‌دهد. به خاطر داشته باشید که دوربین‌های شکاری با بزرگنمایی بیشتر از ۱۰، کوچک‌ترین لرزش را تقویت کرده و تماشای باثبات مناظر را بسیار مشکل می‌کنند.

قطر لنز اپتیک

دومین شماره در مشخصات فنی دوربین شکاری، نشان‌دهنده‌ی قطر لنز اپتیک (لنز نزدیک‌تر به سوژه) آن با واحد میلی‌متر است. به‌عنوان‌مثال یک دوربین شکاری ۳۵× ۷ از لنز ۳۵ میلی‌متری سود می‌برد.

قطر لنز اپتیک تعیین‌کننده‌ی مقدار نوری است که دوربین دریافت می‌کند. قطر بیشتر به معنای دریافت نور بیشتر و بالطبع تصویر واضح‌تر و شفاف‌تر به‌خصوص در روشنایی کم است.

اپتیک دوربین‌های دوچشمی دو نوع است؛ «آکروماتیک» و «آپوکروماتیک». آپوکروماتیک‌ها کیفیت بالاتر و «خطای رنگی» (خطای رایج در تلسکوپ‌های شکستی و دوربین‌های دوچشمی) بسیار کمی دارند ولی قیمت‌شان هم به‌شدت بالاست! در آکروماتیک‌ها خطای رنگی دارای نمود بیشتری است ولی می‌توانید آن‌ها را با قیمت مناسب‌تری پیدا کنید. خطای رنگی باعث ایجاد هاله‌ای رنگی دور اجرام پرنور می‌شود که ناشی از کانونی نشدن طول موج‌های مختلف (رنگ‌های مختلف) نور در یک نقطه است.

تفاوت کانونی شدن طول موج‌های مختلف نور (رنگ‌های مختلف) در یک عدسی ساده، آکروماتیک و آپوکروماتیک.

همان‌طور که در تصویر مشخص است در عدسی‌های آپوکروماتیک و چند تکه رنگ‌های مختلف نزدیک‌ به هم کانونی می‌شوند و خطای رنگی کاهش می‌یابد.

قطر مردمک خارجی (Exit pupil)

این مشخصه تعیین‌کننده‌ی میزان روشنایی تصویر در نور کم است و هر چه مقدار آن بیشتر باشد، دوربین شکاری مناظر را روشن‌تر نشان می‌دهد. علاوه بر این مردمک خارجی بزرگ تأثیر حرکت یا لرزش دست را نیز به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.

قطر مردمک خارجی عددی برحسب میلی‌متر است که از تقسیم قطر لنز اپتیک بر بزرگنمایی به دست می‌آید. به‌عنوان‌مثال قطر مردمک خارجی یک دوربین شکاری ۳۵× ۷، ۵ میلی‌متر (۷÷۳۵) است.

قطر مردمک چشم انسان در روشنایی خیلی کم تا ۷ میلی‌متر افزایش پیدا می‌کند که در این حالت اگر قطر مردمک خارجی دوربین مورداستفاده کمتر از ۷ میلی‌متر باشد، نور موردنیاز برای دیدن واضح سوژه به چشم شما نخواهد رسید. برای مشاهده‌ در روشنایی خیلی کم استفاده از دوربین شکاری ۵۰× ۷ توصیه می‌شود که با قطر مردمک خارجی ۷.۱، انتخاب بسیار مناسبی برای دیدن مناظر در تاریکی است.

در روشنایی‌های متوسط مثل هنگام غروب، طلوع، استفاده از پوشش‌های حفاظتی در حیات‌وحش یا تماشای آسمان صاف در شب، بهتر است از دوربین‌هایی با قطر مردمک خارجی ۵ میلی‌متر و بیشتر استفاده کنید.

در روشنایی روز قطر مردمک خارجی اهمیت زیادی ندارد. در نور زیاد مردمک چشم انسان تا ۲ میلی‌متر کوچک می‌شود که این مقدار از حداقل قطر مردمک خارجی در انواع دوربین‌های شکاری کمتر است.

روشنایی نسبی

این مشخصه به روشنایی نسبی سوژه از دیدگاه بیننده اشاره دارد و مقدار آن نیز بر اساس قطر مردمک خارجی دوربین مشخص می‌شود. دوربین شکاری با روشنایی نسبی بالاتر تصویر روشن‌تری در اختیار شما می‌گذارد. مقدار روشنایی نسبی برابر است با قطر مردمک خارجی به توان ۲. به‌عنوان‌مثال یک دوربین شکاری با قطر مردمک خارجی ۵ دارای روشنایی نسبی ۲۵ است.

راحتی چشم (Eye Relief)

«فاصله‌ی راحتی چشم» مشخصه‌ی دیگر دوربین‌های دوچشمی و دیگر ابزارهای اپتیکی است. مشخصه‌ی راحتی چشم بیانگر فاصله‌ی بین قطعات نگه‌دارنده‌ی لنزهای چشمی دوربین و چشمان کاربر درزمانی است که تمام منظره به‌صورت واضح و روشن قابل‌مشاهده باشد. بیشتر بودن این مقدار، استفاده از دوربین شکاری را آسان‌تر می‌کند چراکه در این حالت دوربین در فاصله‌ی بیشتری از صورت شما قرار دارد. این پارامتر همچنین بیان‌کننده‌ی بیشترین فاصله‌ای است که اگر از آن جا به چشمی دوربین نگاه کنید کل میدان دید را خواهید دید. به عبارت دیگر اگر چشم شما فاصله‌ی بیشتری از این حد از چشمی دوربین داشته باشد بخشی از میدان دید را از دست خواهید داد. همان‌طور که از نامش پیداست هر چه عدد مربوط به این پارامتر بالاتر باشد راحت‌تر خواهید بود و نیازی به نزدیک شدن به چشمی دوربین وجود نخواهد داشت.

در نظر گرفتن مشخصه‌ی راحتی چشم برای کسانی که از عینک استفاده می‌کنند، ضروری است. بیشتر سازندگان دوربین‌های شکاری به کاربران دارای عینک توصیه می‌کنند که در هنگام استفاده از دوربین، حلقه‌های لاستیکی نرم اطراف لنز چشمی دوربین را به بیرون برگردانند.

اگر از عینک استفاده می‌کنید، مشخصه‌ی راحتی چشم دوربین شکاری مناسب شما باید ۱۱ میلی‌متر یا بیشتر باشد.

وسعت دید

این مشخصه نشان‌دهنده‌ی بیشترین عرض چشم‌اندازی در فاصله‌ی ۹۱۴ متری (۱۰۰۰ یارد) است که به‌صورت واضح توسط دوربین شکاری مشاهده می‌شود. وسعت دید بیشتر برای مشاهده سوژه‌های متحرک مثل پرنده‌ها مناسب است. به‌طورکلی با افزایش قدرت بزرگنمایی، وسعت دید دوربین شکاری کاهش می‌یابد.

اکثر دوربین‌های دوچشمی میدان دید و بزرگنمایی ثابتی دارند. ولی برخی مدل‌ها هستند که بزرگنمایی آن‌ها متغیر است؛ مثل دوربین دوچشمی ۲۵*۱۷ـ۸ که بزرگنمایی آن از ۸ تا ۱۷ برابر قابل تنظیم است. طبیعتا با تغییر بزرگنمایی میدان دید نیز تغییر خواهد کرد و در بزرگنمایی‌های کمتر میدان دید بازتری را نظاره‌گر خواهید بود.

اگر قصد رصد اجرام آسمانی را دارید بهتر است به پارامتر قطر مردمک خروجی نیز توجه کنید. قطر مردمک خروجی از تقسیم قطر دهانه‌ی دوربین به بزرگنمایی به دست می‌آید و نشان‌دهنده‌ی قطر پرتو نور خروجی از چشمی دوربین است. به‌طور مثال قطر مردمک خروجی دوربین ۸۰*۲۰ چهار میلی‌متر (۸۰ تقسیم بر ۲۰) است.

اگر در مکانی تاریک باشید مردمک چشم شما حدود ۶ تا ۷ میلی‌متر گشوده خواهد شد. این‌‌جاست که پارامتر قطر مردمک خروجی اهمیت پیدا می‌کند. اگر قطر مردمک خروجی دوربین خیلی کم باشد به این معناست که شما از تمام توان چشمانتان برای دیدن اجرام کم‌نور استفاده نمی‌کنید. دوربین‌هایی با قطر مردمک خروجی ۴ به بالا مناسب رصد اجرام کم‌نور آسمانی هستند. از آن‌جا که در رصدهای روزانه با کمبود نور مواجه نیستیم این پارامتر برای استفاده از دوربین در روز چندان تاثیرگذار نیست.

قطر مردمک خروجی کم در شرایط نور کم اجازه نخواهد داد تا جرم کم‌نور را با روشنایی زیاد ببینید.

فوکوس

تقریبا همه‌ی دوربین‌های شکاری دارای یک پیچ تنظیم فوکوس مرکزی همزمان برای هر دو چشمی و همین‌طور پیچ تنظیم فاصله‌ی کانونی هرکدام از چشمی‌ها به‌صورت مستقل هستند. این ویژگی‌ها، توانایی تشخیص فاصله چشم انسان را در دوربین شکاری بازسازی می‌کنند.

پوشش‌های لنز

لنز‌های دوربین شکاری مقداری از نور دریافتی را منعکس می‌کنند که این مسئله باعث کاهش میزان نور رد شده از لنزها و تار شدن تصویر می‌شود. برای کاهش انعکاس نور توسط لنز دوربین شکاری و افزایش کیفیت و وضوح تصویر، سطح آن با مواد خاصی پوشانده می‌شود که نوع این پوشش‌ها یکی از مشخصه‌های مهم دوربین شکاری است. لنزهای دارای پوشش کامل چندلایه، کمترین انعکاس و بیشترین میزان دریافت نور را دارند.

مقاومت در برابر آب و شرایط جوی نامساعد

اگر اهل گشت‌وگذار با قایق یا طبیعت‌گردی در روزهای بارانی هستید، توجه به این ویژگی‌ها در انتخاب دوربین شکاری برای شما ضروری است. دوربین‌های شکاری ضد آب با استفاده از درزبندهای لاستیکی، کاملا در مقابل نفوذ آب و رطوبت مقاوم می‌شوند و علاوه بر این در مقابل گردوغبار نیز نفوذناپذیر هستند.

دوربین‌های شکاری مقاوم در برابر شرایط جوی نامساعد، کاملا ضد آب نیستند و برای استفاده در باران ملایم طراحی می‌شوند.

مقاومت در برابر مه

در هنگام تغییر سریع درجه حرارت، لنزهای دوربین شکاری با بخار و قطرات ریز آب (مه) پوشیده می‌شوند که این مسئله گذشته از ناراحت کردن کاربر، باعث نفوذ تدریجی رطوبت و در درازمدت وارد شدن خسارت به بخش‌های داخلی دوربین شکاری می‌شود.

بعضی از سازندگان دوربین‌های شکاری برای حل این مشکل، روش‌های مبتکرانه‌ای استفاده می‌کنند؛ ازجمله پر کردن داخل دوربین با گازهای خنثی که با رطوبت واکنش شیمیایی انجام نمی‌دهند. این روش‌ها صرفا از اثرات مخرب رطوبت در قسمت‌های داخلی دوربین شکاری جلوگیری می‌کنند و هیچ تأثیری در دوام بیشتر قسمت‌های خارجی آن ندارد.

دستورالعمل کار با دوربین دوچشمی

۱. تنظیم کردن فاصله‌ی بین دو عدسی چشمی

از آن‌جایی‌که فاصله‌ی بین دو چشم، مخصوصاً فاصله‌ی بین دو مردمک، میان اشخاص گوناگون فرق می‌کند، پس باید فاصله‌ی دو عدسی چشمی دوربین به درستی تنظیم شود. برای تنظیم شدن این فاصله، دوربین را با دو دست نگه‌دارید و از پشت آن به جسمی در دوردست نگاه کنید. دو بخش دوربین را آن‌قدر حرکت بدهید تا تصویر واضحی از آن جسم ببینید.

۲. تنظیم کردن فوکوس

در بیشتر انسان‌ها، میزان دید چشم چپ با دید چشم راست‌ تفاوت دارد. به همین علت باید فوکوس دوربین را تنظیم کنید. طبق مراحل زیر عمل کنید:

توجه 1: اگر دوربین شما شاخص دیوپتر (درجه‌بندی دور چشمی) دارد برای استفاده‌های بعدی و سریع‌تر فوکوس کردن به تنظیمات آن توجه کنید.

توجه 2: برای تغییر دادن بزرگ‌نمایی تصویر از اهرم مخصوص بزرگ‌نمایی استفاده کنید. برای تنظیم کردن فوکوس ابتدا بزرگ‌نمایی دوربین را روی بیشترین حالت خود قرار دهید سپس طبق آن‌چه بالا گفته شد دوربین را فوکوس کنید. در این حالت اگر بزرگ‌نمایی تصویر را تغییر دهید فوکوس تصویر از بین نخواهد رفت.

توجه 3: کسانی که از عینک طبی استفاده می‌کنند و نزدیک‌بین هستند باید هنگام استفاده از دوربین دوچشمی حتماً عینک بر چشم داشته باشند. در غیر این ‌صورت برای اجرام در فاصله‌ی بسیار دور تصویر واضحی نخواهند دید.

توجه 4: در دوربین‌های دوچشمی از نوع UpClose No Focus، فوکوس از پیش تنظیم شده و ثابت است. بنابراین پس از تنظیم کردن فاصله‌ی میان دو چشمی، دیگر نیازی به فوکوس نیست و می‌توان از دوربین استفاده کرد. اگر نزدیک‌بین هستید باید برای استفاده از این نوع دوربین‌ها از عینک استفاده کنید.

۳. حلقه‌ی لاستیکی دور چشمی

اگر از عینک طبی استفاده نمی‌کنید نیازی به حلقه‌ی لاستیکی دور چشمی ندارید در غیر این ‌صورت از آن‌ استفاده کنید تا بیشترین میدان دید به دست بیاید.

اکنون آماده‌اید تا از دوربین دوچشمی خود استفاده کنید. لذت ببرید!

۴. سازگاری سه‌پایه

بعضی دوربین‌ها همراه با خود آداپتور مخصوص سه‌پایه دارند. در این مدل‌ها سوراخ پیچ مخصوص سه‌پایه زیر درپوش قرار دارد. برای وصل کردن دوربین به سه‌پایه، درپوش را بردارید و پیچ آداپتور سه‌پایه را دوربین وصل کنید. سر دیگر آداپتور دوربین به سه‌پایه‌ی مخصوص عکاسی وصل می‌شود. با وصل کردن دوربین به سه‌پایه، دوربین بدون حرکت خواهد بود و رصد بسیار راحتی، مخصوصاً‌ در بزرگ‌نمایی‌های بالا، خواهید داشت.

۵. تمیزکاری و نگه‌داری

دوربین‌های دوچشمی نیاز به شیوه‌های نگه‌داری معمول دیگر ابزارها ندارند البته غیر از این‌که باید دقت کنید عدسی‌های چشمی و شیئی پاکیزه بمانند. اگر به تعمیرات نیاز است باید این کار را به شرکتی که در این کار تخصص دارد بسپارید. مهم‌ترین نکته در دوربین‌های دوچشمی، تنظیم و هم‌ترازی بخش‌های گوناگون آن است. اگر دقت کنید که دوربین از دست‌تان نیفتد، نیاز به تعمیر و هم‌تراز کردن دوربین بسیار اندک خواهد بود. چشمی‌های کثیف باعث محدود شدن نور عبوری، کاهش درخشندگی جرم و تصویر ناواضح می‌شوند. پس، دوربین خود را تمیز نگه‌دارید.

اگر از دوربین استفاده نمی‌کنید آن را در جعبه‌ی مخصوصی که دارد بگذارید. به سطح شیشه‌ای عدسی‌ها دست نزنید و اگر اثر انگشت‌تان روی عدسی‌ها باقی‌ ماند باید به‌سرعت عدسی را تمیز کنید تا صدمه‌ای نبیند. برای تمیز کردن عدسی‌ها از ابزارهای مخصوص این کار استفاده کنید (می‌توانید چنین ابزارهایی را در برخی از فروشگا‌ه‌های لوازم عکاسی یا مؤسسه‌ی آسمان شب پیدا کنید). اگر غبار یا لکه‌های بسیاری روی عدسی‌ها جمع شده باشد باید غبار را با بُرُس مخصوص پاک کنید یا از قوطی هوای فشرده استفاده کنید. می‌توانید از دستگاه کوچک و کارامدی به نام LensPen از محصولات شرکت سلسترون استفاده کنید که مخصوص تمیز کردن دوربین‌های دوچشمی طراحی شده‌اند. هرگز تلاش نکنید داخل دوربین را تمیز کنید یا قطعات آن را از هم جدا کنید.

۶. احتیاط

دیدن خورشید به چشم‌ها صدمه می‌زند. هرگز خورشید را (چه با چشم‌ غیرمسلح و چه با دوربین دوچشمی) نگاه نکنید، مگر این‌که ابزار مناسبی مانند عینک (برای چشم غیرمسلح) یا فیلتر مخصوص به کار برده باشید.